En toen zat ik gisteren in de Tuschinski-bioscoop voor Der Untergang, een film over Hitlers laatste dagen. Opmerkelijk om de film in een bioscoop met Joodse wortels te zien - Abraham Tuschinki werd in Polen omgebracht - maar ook omdat de film nogal surrealistisch begon.

Het geluid onder de openingscene, waarin Traudl Junge als kersverse secretaresse van Hitler moet proeftypen, werd door een knullige schakelfout vervangen door de muzak uit de gang.

Laat daar nu uitgerekend Glenn Miller bezig zijn en Hitler in de betreffende scene bij een radio zitten. Het beeld van een naar Amerikaanse bigbandmuziek luisterende Hitler was een vreemde start voor deze droge observatie van de ondergang van het Derde Rijk.

Er gebeurt in de film feitelijk niet veel. Het is een intrigerende mengeling van documentaire en drama, waar Bruno Ganz het lukt geen parodie te maken van de private Hitler. Er zijn wat scènes die ik had gewijzigd of minder kunstmatig had gewild, maar dat zijn verwaarloosbare vlekjes op een verder briljant in beeld gebracht Berlijn op weg naar de afgrond.

Corinna Harfouch is intens als Magda Goebbels. De moord die ze pleegt op haar kinderen, sec in beeld gebracht, is ijzingwekkend. Juliane Köhler als mild-manische Eva Braun is ook uitstekend. Alexandra Maria Lara als Traudl Junge is de persoon met wie we het meest (kunnen) identificeren.

Der Untergang voegt een dimensie toe aan het onrealistische beeld van Hitler als schuimbekkende schreeuwer. Dat was hij óók, maar niet 24 uur per dag. Dat te onderkennen maakt Hitler meer mens, zonder dat de film een antwoord heeft op de elementaire vragen waarom hij zo verknipt was - en belangrijker - waarom er zoveel mensen bereid waren hem te volgen.

Dat vertelt Der Untergang niet, maar het laat de feiten voor zichzelf spreken: in alle scènes klinkt lawaai van beschietingen. Berlijn ligt in puin, de straten zijn bezaaid met doden en de droom is nu werkelijk aus.

Hangend boven een maquette van een nieuw te bouwen Berlijn zegt Hitler tegen architect Albert Speer achteloos dat de beschietingen zo gek nog niet zijn: als straks de oorlog gewonnen is, zal "puinruimen makkelijker zijn dan slopen".

Het tekent de waanzin van de laatste dagen, wanneer Hitler niet-bestaande divisies ten strijde stuurt tegen de naderende Russische troepen. Terwijl officieren vluchten, zich door het hoofd schieten of opblazen, pleegt op 30 april 1945 Hitler eveneens zelfmoord, teleurgesteld in het zwakke Duitse volk, "dat hem heeft verraden".

Jazeker! Erg sfeervol en met oog voor detail gemaakt. Wat vond jij d'r van?