Elephant
Dankzij een speciale sneak zag ik gisteren Elephant van Gus van Sant. Een film die je over de schouder laat meekijken met een aantal leerlingen van een doorsnee high school in de Verenigde Staten. Maar, zoals de tagline van de film al zegt: "An ordinary high school day. Except that it's not."
Alex en Eric (overduidelijk gemodelleerd naar Columbine-schutters Eric Harris en Dylan Klybold) zijn twee uitgestoten leerlingen met donkere plannen voor wraak. Als ze de laatste voorbereidingen hebben getroffen en uitzien naar het afschieten van de jocks, drukt Alex zijn vriend op het hart toch vooral plezier te hebben straks.
Van Sant kiest voor lange, ononderbroken scenes met de steadicam. Verder geeft de toepassing van subtiele kleurverschuiving en beeldvertraging de film een bijzondere, magische sfeer.
Je volgt studenten in minutenlange shots die in tijd soms overlappen. Het gebeurt regelmatig dat je dezelfde gebeurtenis uit meerdere perspectieven krijgt te zien. Het toont subtiel hoe leerlingen in totaal verschillende werelden langs elkaar heen leven.
Het totaal ontbreken van een moreel standpunt in Elephant is in de Verenigde Staten door sommige recenscenten bekritiseerd. Het geweld zou veroordeeld moeten worden, maar Van Sant wil daar niet aan.
Niet dat de film geen morele vragen opwerpt: de jongens komen eenvoudig aan hun wapens, spelen gewelddadige computerspelletjes en verder is nog tijd voor een niet onverdienstelijke Für Elise op de piano.
De actie van Alex en Eric wordt op geen enkel moment verheerlijkt. Ze doen het gewoon, zonder dat er een aanleiding voor wordt getoond.
Mensen sterven compleet willekeurig, waarmee Van Sant de gebeurtenissen voor zich wil laten spreken. Een scène die de kiem voor Hollywoodse heldhaftigheid in zich heeft, loopt al even achteloos af.
Dat ontbreken van een moreel standpunt is even wennen. De acteerprestaties lopen uiteen van naturel tot houterig - Elephant is vrijwel zonder uitzondering voor de meeste acteurs hun eerste film - maar de spanningsboog van het onvermijdelijke einde houdt je er tot de aftiteling bij.
De titel verwijst naar de Boedhistische parabel waarin blinde mannen een olifant moeten bevoelen om daarna uit te leggen wat een olifant is. De een voelt de slurf, een ander het waaiervormige oor, weer een ander voelt een slagtand.
Omdat ze elk maar een deel van het onbevattelijke grote beest hebben gevoeld, kan geen van hen vertellen wat een olifant nou precies is.
O how they cling and wrangle, some who claim
For preacher and monk the honored name!
For, quarreling, each to his view they cling.
Such folk see only one side of a thing.
De reguliere releasedate voor Nederland is 19 februari.
